Zdarza się tak, że podczas gry w piłkę nożną, koszykówkę, siatkówkę lub jazdy na nartach dochodzi do urazu stawu, np. kolanowego. Często też potem kontuzja może się odnawiać. Staw jest wtedy bolesny i obrzęknięty, pojawiają się trudności z chodzeniem. Lekarz ortopeda po zbadaniu pacjenta i określeniu wskazań proponuje artroskopię. Jakie badanie kryje się pod tą nazwą? Na czym polega zabieg, jak się go przeprowadza, ile trwa – zainteresowani odpowiedzi znajdą tutaj.
Badanie polega na oglądaniu stawu od środka za pomocą specjalnego urządzenia, tzw. artroskopu – wprowadza się do wnętrza stawu specjalną cienką rurkę metalową z układem optycznym. Pole widzenia jest oświetlone za pomocą włókien szklanych, obraz z mikrokamery wprowadzonej do stawu jest oglądany w powiększeniu na monitorze, co pozwala lekarzowi ortopedzie dokładnie obejrzeć struktury wewnątrzstawowe.
Artroskopię można podzielić na diagnostyczną, kiedy określa się rodzaj patologii wewnątrz stawu oraz operacyjną, kiedy po sprecyzowaniu rozpoznania wprowadza się przez skórę do stawu specjalne narzędzia chirurgiczne i pod kontrolą obrazu widzianego na monitorze wykonuje się niektóre zabiegi. Często artroskopia diagnostyczna jest wstępnym etapem artroskopii operacyjnej.
Badanie artroskopowe, dzięki możliwości oceny struktur stawowych „od środka”, pozwala sprecyzować rozpoznanie i ustalić właściwe postępowanie lecznicze. Ponadto, artroskopia umożliwia jednocześnie przeprowadzenie wewnątrzstawowych operacji, np. usunięcie uszkodzonej części łąkotki czy wycięcie przerośniętej błony maziowej, co pozwala często uniknąć operacyjnego otwierania stawu i skrócić po zabiegu okres powrotu do pełnej sprawności fizycznej.
Najbardziej rozwinięta i najpopularniejsza jest artroskopia stawu kolanowego. Coraz częściej wykonuje się artroskopię stawów: łopatkowo-ramiennego, skokowego górnego, łokciowego, biodrowego oraz mikroartroskopię stawów nadgarstka i ręki.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza – to lekarz decyduje czy istnieje w danym przypadku potrzeba wykonania artroskopii. Wskazaniami do wykonania badania są urazy stawów, niestabilności ruchów w stawach, złamania śródstawowe, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), zmiany zwyrodnieniowe, obecność ciał obcych w stawie, rzadko nowotwory w obrębie stawów.
Wcześniej lekarz zlecić może badania radiologiczne (zdjęcia rtg stawów), niekiedy badanie rezonansem elektromagnetycznym (MRI stawów i kości).
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub znieczuleniu ogólnym, tak, że badany pacjent w ogóle nie czuje bólu. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym
Badanie przeprowadza się na sali operacyjnej. Pacjent układany jest w pozycji leżącej, dogodnej dla wziernikowania stawu, np. przy artroskopii stawu kolanowego kończyna jest nieco uniesiona i zgięta w stawie. Powierzchnia skóry wokół badanego stawu jest obkładana serwetami chirurgicznymi, natomiast skóra w miejscu przeprowadzania badania przemywana jest środkiem dezynfekującym (np. jodyną).
Aby wprowadzić artroskop do stawu wykonuje się niewielkie nacięcia skóry w ściśle określonych miejscach. Dla każdego stawu są wyznaczone punkty anatomiczne, poprzez które można bezpiecznie wprowadzić układ optyczny oraz narzędzia artroskopowe. Do badanego stawu wprowadza się również odpowiedni wężyk lub wężyki, którymi podawany jest w trakcie badania roztwór wodny (0,9% roztwór chlorku sodu) lub gaz. Wypełnienie stawu roztworem wodnym lub gazem ułatwia obejrzenie jego „wnętrza” przez układ optyczny artroskopu.
W badaniu dokonuje się oceny struktur stawowych, czyli chrząstki stawowej, błony maziowej, więzadeł, ścięgien mięśni przechodzących przez staw, łąkotek i innych struktur charakterystycznych dla badanego stawu.
Po obejrzeniu „wnętrza” stawu, badający może wykonać zabiegi naprawcze wewnątrz stawu. W tym celu posługuje się specjalnymi narzędziami wprowadzonymi do stawu niezależnie od artroskopu. Wynik badania przekazywany jest pacjentowi zwykle w formie opisu, niekiedy z dołączonym zapisem video.
Badanie trwa do kilkudziesięciu minut.
Należy opowiedzieć lekarzowi o występujących dolegliwościach dotyczących stawu, o czasie ich trwania, o objawach oraz ich lokalizacji w obrębie stawu. Ponadto należy przekazać lekarzowi wyniki badań radiologicznych stawu.
W zależności od rodzaju zabiegu lekarz indywidualnie każdemu pacjentowi zaleca odpowiednie postępowanie.
Badanie jest bezpieczne, rzadko występują powikłania takie jak krwiak stawu, wysięk w stawie; bardzo rzadko może dochodzić do ropnego zapalenia stawu.
Powyższy artykuł to ogólny opis badania artroskopowego. Dane tutaj przedstawione mają jedynie wartość informacyjną i nie mogą zastąpić profesjonalnej porady lekarza. W przypadku problemów zdrowotnych i jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się po poradę do lekarza. Tylko porada lekarska oparta na osobistym zbadaniu pacjenta, wywiadzie chorobowym i badaniach dodatkowych zawsze gwarantuje postępowanie bezpieczne, takie, które może dać pożądany efekt zdrowotny.