Podczas przyjmowania antybiotyku, czy podczas biegunki lekarze zalecają pacjentom probiotyki. Co to za leki i na czym polega ich działanie? W kapsułce lub niewielkiej ampułce z probiotykiem zawarte są miliardy żywych przyjaznych człowiekowi bakterii. Jaka jest ich rola?
Środowisko człowieka i jego ciało jest siedliskiem przeróżnych drobnoustrojów. Bytują one na skórze, w jamie ustnej, także w przewodzie pokarmowym. Wśród nich znaleźć się mogą te szkodliwe (chorobotwórcze), ale również te przyjazne. Bakterie probiotyczne (probiotyki) zaliczają się do tych „dobrych”, są jak najbardziej sprzymierzeńcami człowieka.
Określenie probiotyk pochodzi od greckich słów „pro”, czyli „dla” oraz „bios” – „życie” - dla życia. Terminu probiotyk używa się nazywając tak wyselekcjonowane szczepy żywych bakterii, które po spożyciu wykazują korzystny wpływ na zdrowie człowieka.
Bakterie zanim zostaną określone mianem probiotyku muszą być dokładnie zbadane i opisane. Taka bakteria musi spełnić kilka surowych warunków. Po pierwsze musi pochodzić z naturalnej mikroflory jelitowej człowieka. Taka bakteria po spożyciu musi przeżyć drogę przez kwaśne środowisko żołądka, dotrzeć do celu, czyli do jelita, przylgnąć do jego ścianki i kolonizować je. Żyjąc i rozmnażając się w organizmie człowieka ma nie tylko korzystnie wpływać na jego metabolizm, ale również nie może wykazywać choćby najmniejszych skutków ubocznych. Dobrze poznanymi probiotykami są bakterie należące do rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus. Ze zwiększenia ich obecności we florze jelitowej organizm człowieka odnosi wiele korzyści.
Produkty przemiany materii bakterii probiotycznych stymulują układ odpornościowy człowieka, usprawniają perystaltykę jelit i wydzielanie jelitowe, hamują namnażanie patogennych bakterii. W świetle jelit bytuje wiele różnych gatunków drobnoustrojów, które w niesprzyjających warunkach mogą uzyskiwać przewagę nad bakteriami probiotycznymi i wywoływać różnego rodzaju choroby. Obecność bakterii probiotycznych działa korzystnie, ponieważ przylegając do ścian jelita, uniemożliwiają kolonizację tego obszaru przez inne bakterie występujące stale lub okresowo w jelitach. Bakterie probiotyczne mają zdolność hamowania rozwoju szkodliwych, patogennych bakterii i zmniejszania ilości produkowanych przez nie toksyn. Odbywa się to poprzez zakwaszenie środowiska wewnątrz jelita, produkcję naturalnych substancji antybakteryjnych i antywirusowych. Zasilanie flory jelitowej w przyjazne bakterie probiotyczne pozwala więc uniknąć problemów związanych z nadmiernym wzrostem liczby innych drobnoustrojów. Im probiotyczne bakterie są bardziej liczne, tym mocniej bronią organizm przed bakteriami nieprzyjaznymi człowiekowi.
Probiotyki ponadto łagodzą objawy nietolerancji laktozy, zmniejszają ryzyko pojawienia się alergii u obciążonych nią osób, skracają czas trwania biegunki przez przywrócenie prawidłowego składu flory bakteryjnej jelit (wypierają szkodliwe mikroorganizmy). Istnieją również doniesienia, że przyjmowane doustnie niektóre szczepy probiotyczne (Lactobacillus rhamnosus) mogą zmniejszać częstotliwość powtarzania się infekcji bakteryjnych i grzybiczych pochwy.
W czasie antybiotykoterapii (np. leczenie zapalenia gardła antybiotykiem), gdy lek wyniszcza bakterie odpowiedzialne za wywołanie choroby, przy okazji również niszczone są gatunki przyjazne - antybiotyki zabijają bakterie, zarówno patogenne jak i probiotyczne. Miejsce przyjaznych bakterii jest natychmiast zajmowane przez bardziej odporne na antybiotyk drobnoustroje, które mogą być chorobotwórcze. Podawanie doustne probiotyków w czasie leczenia antybiotykiem i kilka dni po zakończeniu leczenia sprzyja odbudowie prawidłowej flory jelitowej.
W biegunkach zakaźnych bardzo ważne jest stosowanie probiotyku (oprócz innych leków zaleconych przez lekarza). To „wzmacnianie sił” przyjaznych bakterii przeciwko szkodliwym mikroorganizmom, powodującym dolegliwości. Probiotyki w postaci doustnie zażywanych kapsułek przywracają właściwy skład mikroflory bakteryjnej jelit i skracają czas trwania biegunki.
Probiotyki łagodzą skutki chemioterapii (i radioterapii) nowotworów, gdzie podawane leki niszczą większość dzielących się komórek zarówno nowotworowych, jak też innych (np. odnawiających się komórek krwi, komórek przewodu pokarmowego) oraz podatną probiotyczną florę bakteryjną.
Inne zastosowania probiotyków to wspomaganie leczenia grzybic i drożdżyc przewodu pokarmowego, zaparcia, leczenie i zapobieganie biegunce podróżnych, stymulacja układu odpornościowego jelit.
Postać leku to zwykle kapsułki (np. Lacidofil), proszek w saszetkach (np. Lacidobaby), proszek w ampułce lub fiolce (np. w Polsce: Lakcid). Dorośli zażywają lek 3 razy dziennie, dzieci dwa razy dziennie.
Powyższy artykuł daje jedynie ogólną wiedzę o probiotykach. Dane tutaj przedstawione mają jedynie wartość informacyjną i nie mogą zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W przypadku problemów zdrowotnych i jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się po poradę do lekarza. Tylko porada lekarska oparta na osobistym zbadaniu pacjenta, wywiadzie chorobowym i badaniach dodatkowych zawsze gwarantuje postępowanie bezpieczne, takie, które może dać pożądany efekt zdrowotny.