Hemoroidy to niewielkie struktury anatomiczne. W kanale odbytu znajdują się sploty naczyniowe wypełnione krwią. Mają formę uwypukleń błony śluzowej do wewnątrz i w głównej mierze składają się z licznych połączeń tętniczo-żylnych. Żyły tej okolicy tworzą bańkowate uwypuklenia – kłębki żylne. Te kłębki u dorosłych osób są stale powiększone (ich zadaniem jest utrzymywanie szczelności odbytu, szczególnie gazów). W warunkach chorobowych osiągają one znaczną wielkość i mogą łączyć się ze sobą wytwarzając guzki krwawnicze (łacińska nazwa: varices hemorrhoidales). Są to żylakowato poszerzone naczynia splotu odbytniczego, stąd jeszcze jedna nazwa opisująca ten stan chorobowy - żylaki odbytu.
Obrzmiałe i zmienione zapalnie hemoroidy, powodują przewlekłe dolegliwości, skutecznie utrudniając życie wielu ludziom. Warto wiedzieć, że z powodu choroby hemoroidalnej cierpi co trzecia dorosła osoba.
Najczęstszą przyczyną powstawania choroby hemoroidalnej (żylaków odbytu) są uporczywe zaparcia i trudności w wydalaniu stolca. Powodem tych dolegliwości jest najczęściej niewłaściwa dieta zawierająca zbyt małą ilość błonnika, co prowadzić może do zaparć. Błonnik odpowiada za strukturę i konsystencję wydalanego stolca. Mała ilość spożywanego błonnika powoduje, że stolec jest twardy i zbity, zmusza do nadmiernych parć podczas wypróżnień, a to z kolei powoduje podrażnienie i powiększanie się hemoroidów.
Inne przyczyny powstawania choroby hemoroidalnej to: wstrzymywanie wypróżnień i nieregularne stolce, siedzący tryb życia (niedostateczna ilość ruchu), zbyt mała ilość wypijanych płynów, ostre przyprawy, alkohol i inne używki. Ciążą i poród oraz uwarunkowania genetyczne (przypadki wystąpienia choroby w rodzinie) również mogą być przyczyną choroby hemoroidalnej. Inne przyczyny to np. niewydolność serca, marskość wątroby i nadciśnienie tętnicze.
Do typowych objawów zaawansowanej choroby zaliczyć można świąd i pieczenie w okolicy odbytu, obrzęk, stałe wilgotnienie odbytu i ból. Krwawienie – na początku choroby zwykle bezbolesne, ma miejsce w czasie wypróżniania lub częściej po wypróżnieniu. Plamy śluzu lub krwi na papierze toaletowym czy też bieliźnie świadczą o chorobie hemoroidalnej. Krew ma żywoczerwoną barwę.
Może dojść do zakrzepowego zapalenia wypadniętego żylaka. Wypadnięte i uwięźnięte w zwieraczu odbytu żylaki przybierają kształt kulistych, sinych i bolesnych guzków. Ból występuje wówczas przy ucisku, chodzeniu i siadaniu.
Badania lekarskie są niezbędne do postawienia prawidłowej diagnozy. Ponadto konieczny jest dokładny wywiad lekarski, czyli szczera rozmowa z lekarzem na temat problemu. Podczas takiej rozmowy należy podać informacje dotyczące między innymi nawyków żywieniowych, przebytych chorób układu pokarmowego i stosowanych leków. Kobiety powinny poinformować lekarza o przebytych ciążach i porodach.
Badanie lekarskie jest niezbędne do wykluczenia innych przyczyn krwawienia z odbytu, którego źródło położone może być wyżej, w jelicie grubym. Nigdy nie należy lekceważyć krwawienia – powodować je może np. szczelina odbytu (pękniecie błony śluzowej i skóry), ale też proces zapalny lub nawet nowotworowy.
Większość pacjentów krępuje się i wyobraża sobie, że badanie jest bardzo nieprzyjemne i niepotrzebne. Należy jednak pamiętać, że dobra współpraca pacjenta z lekarzem sprawia, że badanie może być krótkie i bezbolesne. Badanie jest podstawą właściwej diagnozy.
Leki stosowane w chorobie hemoroidalnej łagodzą przykre dolegliwości choroby i jednocześnie skutecznie hamują proces zapalny. Farmaceutyki działają przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, przeciwświądowo, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i tym samym zmniejszają ryzyko nawrotu choroby. Leki mogą mieć postać tabletek, czopków, kremów, żeli (w Polsce preparaty: Posterisan, Detralex, Rectosol, Procto-Glyvenol, Anusol, Avenoc, Hemorectal, Hemorel i inne).
Leczenie zapalnego zakrzepowego żylaka polega na leżeniu i wykonywaniu chłodnych okładów na odbyt. Po kilku dniach dolegliwości mijają. W niektórych przypadkach celowe może być małe nacięcie guzka przez chirurga – wypływa skrzep, co przynosi natychmiastową ulgę, a ranka szybko się goi.
Znaczne rozmiary żylaków, powtarzające się krwawienia mogą być wskazaniem do operacji. Operacje przebiegają bez powikłań, wyniki leczenia są dobre, wyleczenie jest zupełne.
Żylaki można też ostrzykiwać specjalnymi lekami w gabinecie chirurgicznym (skleroterapia lekami obliterującymi), prowadząc do ich stwardnienia. Stosowane są fotokoagulacja podczerwienią i coraz rzadziej krioterapia (zamrażanie guzków).
Lekarz wybierze najlepszy w danym przypadku sposób leczenia.
Duży wpływ na powstanie choroby mają styl życia i sposób odżywiania. Można jej uniknąć przestrzegając następujących zasad: stosować dietę bogatą w błonnik (dzienne zapotrzebowanie organizmu wynosi 25 – 40 g), regularnie się odżywiać, unikać nadmiernych ilości używek (np. kawy, alkoholu), wypijać dużą ilość płynów (ok. 2 - 3 litry na dobę) a także zwiększyć aktywność fizyczną. Należy pamiętać, że regularne ćwiczenia fizyczne nasilają pracę mięśni brzucha i pobudzają perystaltykę jelit, ułatwiając prawidłowe wypróżnianie.
Przykładowa zawartość błonnika w 100 g wybranych produktów:
Dolegliwości związane z hemoroidami można skutecznie zmniejszyć, korzystając z poniższych porad:
Powyższe informacje stanowią zarys wiedzy o chorobie hemoroidalnej (żylakach odbytu, guzkach krwawniczych), która jest przyczyną uciążliwych dolegliwości, pogarszającą znacznie jakość życia wielu ludzi. Modyfikując niektóre zachowania jak również stosując się do zaleceń lekarskich, co do postępowania można znacznie poprawić komfort życia.
Mam nadzieję, że powyższy artykuł przybliżył Czytelnikom istotę choroby i sposoby wpływania na własne zdrowie.