Mężczyźni znacznie częściej niż kobiety lekceważą sygnały o problemach zdrowotnych, które wysyła organizm. Panowie odwiedzają gabinety lekarskie mniej chętnie niż panie. Dzieje się tak w związku z obowiązującym stereotypem „silnego mężczyzny”, „twardziela”. Mężczyźni nie chcąc okazywać słabości nie przyznają się często do dolegliwości. Starają się odsunąć problem od siebie – nie chcą myśleć ani rozmawiać o chorobie, nie chcą nierzadko poddać się badaniom lekarskim. Dają często szanse chorobie – bez walki. Jakie zagrożenia czyhają na mężczyzn w wieku średnim? Jakich dolegliwości nie wolno lekceważyć?
Dla panów nie jest to pocieszające, jednak ze statystyk jednoznacznie wynika, że mężczyźni żyją średnio o 6-8 lat krócej niż kobiety. Związane jest to częściowo z odmiennością płci, z tym, że kobiety względem niektórych chorób podlegają ochronnemu wpływowi hormonów, ale też z nieco odmiennym stylem życia kobiet i mężczyzn.
Mężczyźni więcej palą, używają częściej i więcej alkoholu, często nieprawidłowo się odżywiają, aktywność fizyczną można określić jako niedostateczną lub niewłaściwą, niebagatelny jest też nadmiar pracy, brak wystarczającej ilości snu krócej wypoczynku. Do tych czynników należy dopisać niechęć do wizyt u lekarza i wykonywania badań. Stąd choroby oraz duża śmiertelność w męskiej populacji.
Jedną z najważniejszych, najbardziej niepokojących dolegliwości jest ból za mostkiem - ból w klatce piersiowej. Taki ból związany z wysiłkiem fizycznym (po wysiłku), czy też ze stresującymi wydarzeniami to główny objaw choroby wieńcowej. Ból odczuwany jest wówczas za mostkiem, ma charakter duszący, gniotący lub rozpierający, rozrywający. Może też promieniować do żuchwy, lewego ramienia lub pleców (okolica pomiędzy łopatkami). Ból wieńcowy ustępuje po odpoczynku lub zażyciu nitrogliceryny
W zawale serca, który jest jedną z najbardziej znanych i najbardziej dramatycznych postaci choroby wieńcowej, ból jest podobny, trwa jednak dłużej, nie przechodzi po odpoczynku inie ustępuje po zażyciu nitrogliceryny. Typowe objawy zawału serca to silny ból w klatce piersiowej, ból za mostkiem, duszność, poty, uczucie lęku, nudności, ewentualnie stany podgorączkowe. Zdarza się, że zawał serca objawia się w sposób dramatyczny: nagłym zatrzymaniem krążenia i nagłym zgonem sercowym (migotanie komór, wymagające defibrylacji). 15 – 25% zawałów serca daje nietypowe, niewielkie dolegliwości lub przebiega zupełnie bezbólowo (tzw. „nieme zawały”). Najczęściej zawały bezbólowe występują u osób chorych na cukrzycę, u których neuropatia cukrzycowa jest przyczyną zmniejszonej percepcji bólu. Dlatego nie należy nigdy lekceważyć bólu za mostkiem, należy udać się do lekarza, nawet jeśli ból ustąpi. Chorobę wieńcową trzeba leczyć by ustrzec się zawału serca. Kobiety również chorują, jednak choroba wieńcowa pojawia się średnio około 10 lat później niż u mężczyzn.
Ból w klatce piersiowej może oczywiście mieć i inne przyczyny, którymi mogą być np. zapalenie płuc, zator płucny, odma opłucnowa, półpasiec, choroby kręgosłupa, zapalenie mięśni międzyżebrowych, kolka żółciowa czy też choroba wrzodowa. Należy jednak w każdym przypadku udać się do lekarza by rozpoznać przyczynę dolegliwości i właściwie leczyć chorobę.
Kolejną chorobą lekceważoną przez mężczyzn jest otyłość. Mężczyźni zazwyczaj przybierają na wadze w odmienny sposób niż kobiety. Tłuszcz gromadzi się w centralnej części ciała. Ten rodzaj otyłości nazywany jest otyłością brzuszną, centralną lub czasem otyłością „typu jabłko”. U kobiet częściej występuje otyłość „typu gruszki” (udowo-pośladkowa). Otyłości typu „jabłko” towarzyszy większe ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych, prowadzących do nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej i innych chorób układu krążenia, cukrzycy, bezdechów sennych, nieprawidłowych stężeń lipidów we krwi i innych chorób.
Kobiety z większą uwagą dbają o szczupłą sylwetkę, która kojarzy się z pięknem, urodą. Mężczyźni są bardziej „tolerancyjni” dla swojego zaokrąglającego się brzucha, traktują tycie jako naturalny efekt upływu czasu. Niestety.
Przyczyną otyłości jest zjadanie zbyt obfitych posiłków, bogatych w tłuszcze i cukry proste (słodycze), jednym słowem zjadanie większej ilości pokarmu niż organizm jest w stanie spalić. Aby pozbyć się nadwagi, należy mniej i zdrowiej jeść oraz regularnie ćwiczyć (jazda na rowerze, pływanie, bieganie, długie spacery).
Wizyta u lekarza, porada a następnie właściwa dieta i wysiłek fizyczny – dla osoby otyłej może być sposobem na poprawę komfortu życia, lepsze samopoczucie, uniknięcie nieprzyjemnych dolegliwości w przyszłości, a także na przedłużenie życia.
Każdy kaszel utrzymujący się dłużej niż dwa tygodnie powinien skłonić do wizyty u lekarza. Kaszel to najczęściej objaw infekcji, ale nie tylko. Może być związany z przyjmowaniem niektórych leków, czy z astmą oskrzelową. Kaszel może być szczególnie groźnym objawem u palących tytoń!
Tak zwany „poranny kaszel palacza” jest znany palącym papierosy. Może towarzyszyć palaczowi przez wiele lat. Gdy zwiększa się jego nasilenie, zmienia charakter (np. więcej odkrztuszanej wydzieliny, krew w plwocinie), gdy dołączają się objawy takie jak duszność, utrata masy ciała, stany podgorączkowe – to znak, że wizyta u lekarza jest konieczna. Istnieje niebezpieczeństwo rozwoju raka płuc – głównego zabójcy mężczyzn nowotworów grupie nowotworów złośliwych. Palacze chorują też na inną ciężką chorobę - przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Kaszel i duszność to niemal ciągłe jej objawy, konieczne jest stałe przyjmowanie leków.
Palenie zabija. Powoli, ale konsekwentnie. Rzucając palenie absolutnie niczego się nie traci, można tylko zyskać. Nagroda po rzuceniu palenia to poprawa kondycji fizycznej, można zapomnieć, co to jest kaszel poranny, rzadziej zdarzają się infekcje dróg oddechowych. Odsuwa się od siebie widmo chorób, które są następstwem palenia tytoniu, takich jak zwiększone ryzyko raka płuc, chorób serca (choroba wieńcowa, zawał serca), udaru mózgu i wielu innych. Nie wspominając już o pieniądzach, które zostają w kieszeni.
Drugim w kolejności nowotworem u mężczyzn jest rak jelita grubego. Długo może nie dawać żadnych objawów, stąd tak ważne są badania profilaktyczne po 50 roku życia (kał na krew utajoną, kolonoskopia).
Niepokojącym i najwcześniejszym objawem nowotworu jest krew w stolcu widoczna gołym okiem lub wykryta w badaniu kału. Krew może pochodzić z krwawiących żylaków odbytu (hemoroidów), może pojawić się w przypadku chorób zapalnych jelita, jednak to lekarz bezwzględnie musi ocenić przyczynę krwawienia - czy nie jest to krwawienie z guza nowotworowego w jelicie.
W przebiegu rozwoju choroby nowotworowej jelita grubego mogą się pojawić kłopoty z wypróżnieniem - zaparcia. Niepokój wzbudzać powinny też stolce „ołówkowate” (cienkie jak ołówek) oraz zaparcia z silnym bólem brzucha. O zaparciach mówi się, gdy wypróżnienia mają miejsce rzadziej niż trzy razy w tygodniu, stolce w jednej czwartej przypadków oddawane są z trudem, są one twarde i często towarzyszy temu uczucie niepełnego wypróżnienia. Większość zaparć ma charakter „łagodny”, i zwykle są związane z niewłaściwym trybem życia (brak aktywności fizycznej) i nieprawidłową dietą (niedostateczna ilość wypijanych płynów w ciągu dnia, mała ilością błonnika w diecie). Zaparcia, które nie ustępują po kilku tygodniach (odpowiednia ilość wypijanych płynów, dieta bogata w błonnik, ruch, łagodne środki przeczyszczające), powinny być sygnałem do wizyty u lekarza.
Kobiece kłopoty związane z układem moczowym związane są z częstymi infekcjami cewki i pęcherza moczowego. Cewka moczowa kobiet jest znacznie krótsza od cewki moczowej u mężczyzn – stąd bakterie mogą łatwiej wnikać do układu moczowego. U mężczyzn oraz u kobiet liczba zachorowań wzrasta z wiekiem. U mężczyzn wzrost zachorowalności związany jest z częstym w późniejszym wieku przerostem gruczołu krokowego.
Przerost gruczołu krokowego u mężczyzn sprawia panom także inny uprzykrzający życie problem. Prostata powiększa się wraz z wiekiem. Łagodny rozrost prostaty (ang. BPH - benign prostatic hyperplasia) to jedno z najczęstszych schorzeń dotykających mężczyzn po 40 roku życia. Dotyczy blisko połowy z tych, którzy ukończyli 50 rok życia; powyżej 80 roku życia zmiany o tym charakterze obserwuje się już u ponad 90% mężczyzn.
Objawy przerostu gruczołu krokowego to trudności w początkowej lub końcowej fazie oddawania moczu, wyciekanie moczu kroplami, słaby strumień moczu, częste i nagłe oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy. Po oddaniu moczu mężczyzna z powiększoną prostatą ma wrażenie, że pęcherz nie został opróżniony. Niekiedy pojawiają się silne bóle w dole brzucha spowodowane zatrzymaniem moczu.
Mężczyźni niechętnie mówią o tych objawach, narusza to sferę ich intymności. Jednak nie powinni ich lekceważyć. Nieleczony łagodny rozrost stercza może prowadzić do poważnych zaburzeń. Zalegający w pęcherzu mocz sprzyja rozwojowi infekcji, stanom zapalnym i tworzeniu złogów (kamieni) w nerkach. Ponadto pojawia się dyskomfort z powodu nietrzymania moczu oraz jego częstego oddawania w nocy. Nieleczone objawy łagodnego przerostu prostaty utrwalają się. Choroba zazwyczaj pogarsza swój przebieg, a dolegliwości nasilają się. Dlatego trzeba zgłosić się do lekarza. Ten przede wszystkim stwierdzi, czy objawy rzeczywiście mają związek z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego.
Niekiedy podobne objawy jak łagodny przerost prostaty dają też poważne choroby prostaty lub pęcherza moczowego (np. rak prostaty - 3 miejsce po raku płuca i raku jelita grubego wśród nowotworowych zabójców mężczyzn). Stąd potrzebna jest czujność i badanie lekarskie w wypadku pojawienia się opisywanych dolegliwości. Ważna jest wizyta u lekarza i wykluczenie choroby nowotworowej! W ramach profilaktyki raka prostaty niektóre towarzystwa lekarskie zalecają coroczne badanie mężczyzn po 50 roku życia per rectum (palcem przez odbytnicę) oraz oznaczanie antygenu PSA we krwi.
To często dla mężczyzn najbardziej wstydliwy temat w rozmowie z lekarzem. Może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej występuje po 65 roku życia. Sporadyczne zaburzenia erekcji zdarzają się u wszystkich mężczyzn i mieści się to w granicach normy. Gdy jednak problemy tego rodzaju występują często, pogarszają życie seksualne i komfort życia w ogóle.
Zaburzenia erekcji mogą mieć wiele przyczyn. Między innymi mogą mieć podłoże natury psychicznej. Prowadzić do nich może stres, lęk, zmęczenie, depresja czy negatywne uczucia względem partnerki.
Drugą grupę przyczyn stanowią choroby „ciała”. Należy tutaj cukrzyca, w której przebiegu dochodzi do uszkodzenia nerwów, czyli neuropatii. Kolejną przyczyną może być miażdżyca tętnic, co wiąże się z upośledzeniem przepływu krwi. Inne przyczyny to urazy rdzenia kręgowego, czy stwardnienie rozsiane. Również stosowanie niektórych leków (np. antydepresantów) czy stan po niektórych zabiegach operacyjnych (np. z powodu raka prostaty) może powodować problemy z erekcją. Mężczyznom szkodzi nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu czy marihuany. Jeśli zaburzenia erekcji występują często, nie należy odkładać wizyty u lekarza. Świadomość tych problemów wzrasta, a lekarze mogą znacząco pomóc pacjentowi.
Zapominanie wydaje się być związane z zaawansowanym wiekiem. Faktycznie zdarza się wtedy częściej. Jednak starsi mężczyźni nie są na nie skazani. Lekarz znajdzie najlepszy środek zaradczy, po uprzednim ustaleniu, co jest przyczyną pogorszenia pamięci.
Utrata pamięci może być objawem ostrzegającym o mającej miejsce patologii, jeśli występuje stale i towarzyszą jej inne objawy, takie jak zmiany osobowości i zachowania. Lekarz może wtedy podejrzewać otępienie. W szczególności objawia się to między innymi zadawaniem wciąż tych samych pytań, poczuciem zagubienia miejscach niegdyś znajomych miejscach i sytuacjach, zaniedbywaniem higieny oraz zasad zdrowego odżywiania.
Rodzajem otępienia jest choroba Alzheimera. Otępienie może też być naczyniopochodne np. po udarach mózgu. Poza określeniem rodzaju otępienia lekarz powinien także wykluczyć inne stany, które mogą przejściowo dawać podobne objawy: wysoką gorączkę, odwodnienie, niedobory witaminowe, działania uboczne leków czy niedoczynność tarczycy.
Depresja to choroba znacznie częściej rozpoznawana wśród kobiet. Mężczyźni niechętnie przyznają się do uczucia smutku, poczucia winy i spadku samooceny. Zamiast tego skarżą się na przewlekłe zmęczenie, drażliwość, utratę zainteresowania pracą czy bezsenność. Te zgłaszane dolegliwości są mniej typowe dla depresji i trudniej ją wtedy wykryć. Niektórzy mężczyźni zamiast zgłosić się po pomoc do lekarza próbują „zwalczać” depresję przez częste nadużywanie alkoholu i ucieczkę w pracę, co tylko pogarsza sytuację. Dlatego tak ważna jest rola osób bliskich chorego mężczyzny. To od nich może zależeć, czy pacjent zgłosi się do lekarza.
Choremu na depresję pomoc lekarska jest bezwzględnie potrzebna. Depresję można skutecznie leczyć – ponad 80% chorych odczuje poprawę po lekach, po psychoterapii. Depresja to bardzo groźna choroba, szczególnie dla mężczyzn – tragicznym następstwem choroby są niestety często samobójstwa.
Mężczyźni, którzy już od dłuższego czasu nie odwiedzali lekarza, powinni po lekturze tego artykułu poczuć się zmobilizowani do odwiedzenia przychodni i wykonania kilku badań. Poza podstawowymi badaniami krwi, czyli morfologii, z określeniem poziomu cukru i cholesterolu oraz badaniem moczu, należy też często kontrolować ciśnienie krwi, co 2-3 lata prześwietlić klatkę piersiową, należy też wykonać EKG serca. W określonych sytuacjach istnieje potrzeba wykonania również innych badań, które w razie potrzeby zleca lekarz.
Powyższy artykuł daje jedynie ogólną wiedzę o niektórych problemach zdrowotnych, z jakimi spotykają się mężczyźni w wieku średnim. Celem artykułu jest przekonanie Czytelników (nie tylko płci męskiej) do potrzeby zgłaszania się do lekarza z niepokojącymi objawami chorobowymi, a nie lekceważenia ich. Bagatelizowanie dolegliwości daje szansę chorobie na rozwój – może być wtedy trudna do pokonania.
Dane tutaj przedstawione mają jedynie wartość informacyjną i nie mogą zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej. W przypadku problemów zdrowotnych i jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się po poradę do lekarza. Tylko porada lekarska oparta na osobistym zbadaniu pacjenta, wywiadzie chorobowym i badaniach dodatkowych zawsze gwarantuje postępowanie bezpieczne, takie, które może dać pożądany efekt zdrowotny.